Süt ürünleri üretiminde sorgum silajı. Faydaları nelerdir?

22 Eylül 2020 tarihinde, Prag-Ruzyně Mahsul Araştırma Enstitüsü Ivanovice na Hané tarım deneme istasyonu, sorgum silajı ve süt ürünleri bağlamındaki faydaları hakkında eksiksiz bir program sunmuştur. Stantlarda yapılan denemeler, sunumlar ve sayısız bilgi alışverişi, ziyaretçilerin ülkede hala çok az bilinen bu tür hakkında çok geniş bilgiler toplamasına olanak tanımıştır. Ziyaretçiler, Miroslav Janeček istasyon müdürü ile teknik ekibi ve 2008 yılından beri sorgum yetiştirerek Çek Cumhuriyeti’nde öncü kuruluş olan Seed Service şirketinin temsilcileri tarafından karşılandılar.

Sunumlar aşağıdaki hususlar üzerine odaklanmıştı:

•  Sorgumun özellikleri ve farklı silaj tipleri
•  Sorgum ile mısır silajı arasındaki çok sayıda benzerlik vardır. Bunların bazıları; verim, lezzet, yüksek lif içeriği ve sindirilebilirlik, yüksek oranda hemiselüloz, rumen metabolizması ve sürünün süt verimliliği üzerinde olumlu etkisi.

Silaj ve yem üretimi için sorgum

Sorgum Çek Cumhuriyetinde haylaj (düşük nemli ot silajı) ve silaj yapımında kullanılır. Biyokütle türlerinin aksine, tane sorgumdan elde edilen silajlar, yüksek nişasta seviyeleri nedeniyle mısır silajına yakın enerji içeriğine sahiptir. Bu nedenle süt inekleri için yem olarak da kullanılırlar. En çok yetiştirilen sorgum türleri, Sorghum bicolor bicolor ve Sorghum bicolor drummondii‘dir. Sorghum bicolor bicolor için 3 başlıca çeşit yetiştirilmektedir: tane sorgum, tatlı sorgum (şeker) ve biokütle sorgum (lif). Sudan otu olarak da adlandırılan Sorghum bicolor drummondii türleri için, çeşitler haylaj için çoklu kesimli veya silajlık tek kesim olarak yetiştirilir.

Biyokütle üretimi için, Sudan otu ile tane veya tatlı sorgum melezleri – haylaj için çoklu kesimli veya silaj için tek kesim olarak yetiştirilir. Çeşidine bağlı olarak, olum döneminde çoğunlukla 2.5 ila 3.5 metre yüksekliğe ulaşırlar. Haylaj için iki aşamalı bir hasatta, dar sıralar halinde ekilir ve yüksek miktarda sindirilebilir lif ve şeker içeren yarı proteinli yem sağlarlar. Biyogaz için yetiştirildiklerinde tek kesimde hasat edilirler. Çok kesimli kullanım (haylaj) veya daha kötü koşullarda silaj üretmek için Çek ıslahçılar, kuraklığa dayanıklı erkenci bir çeşit geliştirdiler. Çeşit, hasattan sonra hızlı bir ilk gelişme ve büyüme gösterir. Yaprakları ve sapları tatlı ve suludur, dolayısıyla inekler bunları severek yerler. BMR çeşidi, bitkinin tümünün son derece yüksek sindirilebilirliğini sağlar.

Kısaltması BMR olan Brown Mid Rib (Kahverengi Orta Damar Yapraklı) çeşidi, 1927 yılında mısırda görülen, hücre duvarlarının yapısını değiştiren ve bir lignin birikimi bozukluğuna işaret ederek yaprağın orta yaprak damarının, kahverengiye dönmesine neden olan bir gen mutasyonunu tanımlar. Bitki, sapları güçlendiren ve dolayısıyla sindirilebilirliği azaltan lignin oluşturarak kendini yatmadan korur. SEED SERVICE Ltd. şirketinde satış temsilcisi ve tarım danışmanı olarak görev yapan Müh. Podrábský, bu durumla ilgili şöyle bir açıklama yaptı: “Özel olarak yetiştirilmiş BMR çeşitleri %40 ila %60 oranında daha az lignin içerir, sindirilebilirlikleri ise %15 ila %30 oranında daha yüksektir, bu da daha fazla yem alımına yardımcı olur”.

Tane sorgum, tane üretimi veya tek aşamalı silaj hasadı için uygundur. 80 ila 120 cm’ye kadar büyürler. İdeal koşullarda 10 ton tane/ha ürün verirler. Hasatta su içeriği %16 ila %22 olduğu için tahıl taneleri kurutulur. Çek ve Avrupalı ıslahçılar, tane üretimi için tanen-içermeyen çok erkenci çeşitler sunmaktadır. Tane silajı tiplerinin yüksekliği 1.5 ila 2 metre arasındadır. Özellikle BMR türlerinin mükemmel sindirilebilirliği vardır. Süt olum döneminde, bitki kuru maddesi %25 ila %27 oranında iken silolanır.

Müh. Podrábský, biyokütle sorgumunun çok kesimli kullanımı durumunda, büyük testere benzeri bıçaklarla donatılmış bir yem hasat makinesiyle kesilmesini, çabuk solmasına izin verilmesini ve ardından homofermentatif laktik asit bakterileri sayesinde hızla fermente olan yarı protein haylajların hasat edilmesini tavsiye etmiştir. Diğer bir seçenek ise, biyokütleyi olum döneminde hasat etmektir, ancak sorun, yaygın çeşitlerin düşük enerji değeridir. Biyokütle sorgumunu ne süt ineklerini beslemek için, ne de biyogaz üretimi için tavsiye etmiştir. “Sütü Kesilmiş” inekler ve düveler için, %2 ila %8 oranında daha yüksek lif sindirilebilirliğine sahip olan BMR sorgumlarını önermektedir. “Bu, geviş getirenlerde daha yüksek besin maddesi alımını sağlayacak büyük bir farktır” şeklinde vurgulamıştır.