Süt veren ve emziren bir sürünün yemindeki sorgum silajı

Danesiz BMR silaj sorgumu – çift kullanımlı sorgum – dane sorgum – daneli BMR silaj sorgumu

Sorgumun zengin genetik çeşitliliği sayesinde geviş getiren hayvanların beslenmesi için gerçek bir fırsat teşkil etmektedir. Bununla birlikte, bu çeşitlilik büyük baş sürüsünün beslenmesinin yönetiminde bir zorluk olarak da kabul edilebilir. Bu yazı farklı sorgumları ayırt etmenizi ve bunları daha kolay kullanmanızı sağlayacaktır.
İlk etapta farklı yemlik sorgumlarının ve özelliklerinin ayırt edilmesi gerekmektedir; sorgumları 2 ana tip altında sınıflandırılabiliriz: farklı genetik tiplerinin bulunduğu çok biçimlik sorgumlar (Sudan otu veya Sudan otu*çift renkli sorgum hibritleri) ve tek biçimlik sorgumlar (çift renkli sorgumlar: Daneli veya Danesiz klasik tatlı sorgumlar (steril erkek, PPS), daneli veya danesiz BMR genli tatlı sorgumları (steril erkek, PPS), dane üretimine yönelik olan ancak tam bitki olarak silajı yapılan sorgumlar.

Danesiz BMR “silajlık” tatlı sorgumlar (steril erkek, PPS)

Mısırla aynı enerji değerine (UF) sahiptir.
Mısırdan farklı bir enerji profili: çok az nişasta, çok kolay sindirilen lifler
Hedef: Hasatta kuru maddenin en az %25 olması

Özellikler:

  •  Rasyon sindirilebilirliğini arttırır
  • %4 süt yağı içerir (brüt süt düşer ancak TB artar) Yem verimliliği üzerinde olumlu etki
  • Kurum madde emiliminde hafif azalma
  • Sorgumun kuru madde verimi mısıra göre %10 daha az olsa da ekonomik olarak verimlidir (düşük girdi tüketimi).

 

Daneli BMR silajlık tatlı sorgumlar

Mısırla aynı enerji değerine (UF) sahiptir.
Mısırdan oldukça farklı bir enerji profili: hafif nişasta içeriği (KM’nin %5-25’i), kolay sindirilen lifler.
Hedef: yetiştirme dönemi sonunda yatma riskinin çok yüksek olduğu ana soruna rağmen, hasatta kuru maddenin en az %25 olması

Özellikler:

  • Rasyon sindirilebilirliğini arttırır
  • %4 oranında yağ içerir (brüt süt düşer ancak TB artar)
  • Yem verimliliği üzerinde pozitif etki
  • Kurum madde emiliminde hafif azalma
  • Sorgumun kuru madde verimi mısıra göre %10 daha az olsa da ekonomik olarak verimli (düşük girdi tüketimi).

 

Tam bitki olarak silajlık dane sorgumları


Enerji değeri = mısırın %95’i
Hedef: Hasatta kuru maddenin %30 olması.

Özellikler:

  • Kuru maddenin ortalama %25-35’i nişasta içeriği
  • Kuru maddenin %5-10 oranında emiliminin arttırır
  • Dengeli bir rasyona eklenmesi halinde günlük kilo alımı ve süt üretimini korur.
  • Sorgumun kuru madde verimi mısıra göre %10 daha fazla ise ekonomik olarak verimlidir.

 

“Çift kullanımlı” tatlı sorgum

Enerji değeri = mısırın %80-90’ı
Hedef: Hasatta kuru maddenin en az %25 olması.

Özellikler:

  • Silajlık sorgumlarından daha yüksek kuru madde verimine sahip (ancak UFL/ha olarak daha düşük)
  • Kuru madde emilimi, günlük büyüme ve süt üretiminde %5-10 oranında düşüş
  • Rasyona 2-4 kilo arasında günlük hayvan başına eklenmesi tavsiye edilir, ya da düveler ve emziren inekler için temel rasyona da eklenebilir.
  • Sorgumun üretim maliyeti mısırın %80 oranında olduğu için ekonomik olarak karlıdır
  • Çift kullanımlık sorgum bazen endüstriyel amaçlar için kullanılmaktadır.

 

Çok biçimlik sorgumlar (Sudan otu veya Sudan otu*çift renkli sorgum hibriti)

Kuru madde/ha verimi yüksek
Enerji değeri = mısırın %70’i
Hedef: Hasatta kuru maddenin en az %25 olması

Özellikler:

  • Yılda birden fazla biçim imkânı
  • Çok dayanlıklı, su stresine karşı dayanıklı
  • Hızlı büyüme
  • Çok düşük üretim maliyeti

Sorgum tiplerine göre enerji değeri kuru madde olarak 0,6 UFL à 1 UFL/kg arasında çok değişkendir. Bu enerji özellikle liflerden ve kısmen de nişastadan kaynaklanır (özellikle BMR sorgumları için). Yani kolay sindirilebilen ve nişasta bakımından düşük değere sahip sorgum (BMR sorgumları) silajlık mısır bazlı bir rasyonu tamamlamak için çok uygundur. Dane sorgumları da (kolay sindirilebilir ve nişasta bakımından zengin) silajlık mısırla aynı özelliklere sahiptir.

Aşağıdaki grafikte farklı sorgumların farklı enerji değerleri ve nişasta içerikleri gösterilmektedir:

 

Rasyondaki nişasta içeriğinin azaltılmasını ve rasyonun sindirilebilirliğini ve besin verimliliğini sağladığından, danesiz BMR sorgumunun silajı, nişasta bakımından zengin mısır silajını çok iyi bir şekilde tamamlamaktadır. Üstelik, yağ oranı %5-10 oranında arttığından, süt çiftliklerinde sütün kalitesi de artmaktadır. İnek başına brüt süt üretimindeki düşüşe rağmen, bütirik oranının artması süt üretiminde %4 yağ oranının korunmasını sağlamaktadır.

Sonuç olarak, farklı tipteki sorgumlar kimyasal bileşimlerine ve besin değerlerine bağlı olarak büyük bir çeşitlilik göstermektedir. Dengeli bir rasyon hazırlamak için mümkün olan çok sayıdaki kullanıma uygundur ancak doğru kullanılması ve tam olarak memnun kalınması amacıyla bilgilenmek ve tüm özellikleri öğrenmek gerekmektedir.